Een dagje strand is ideaal om te relaxen, maar een kwallensteek kan de pret snel bederven. Wat moet je doen bij een kwallenbeet?
Kwallensoorten
De grote kwallen die je vaak op het strand ziet, zijn schijfkwallen, herkenbaar aan hun platte schijf- of bolvorm. In Nederland kun je daarnaast vier andere veelvoorkomende soorten tegenkomen: oorkwallen, kompaskwallen, zeepaddenstoelen (een soort schijfkwal), en blauwe haarkwallen.
Stekende tentakels
Veel mensen deinzen terug bij het zien van een kwal in het water of op het strand, vooral omdat ze weten dat kwallen kunnen steken. Deze dieren hebben namelijk netelcellen gevuld met gif, waarmee ze hun prooi vangen of zichzelf beschermen. Een steek ontstaat meestal wanneer je per ongeluk in aanraking komt met de tentakels van de kwal.
Hoe herken je een kwallensteek?
De ernst van een kwallensteek kan verschillen, afhankelijk van het type kwal en hoe gevoelig je huid is. Voor sommigen veroorzaakt de steek alleen milde irritatie en jeuk, terwijl anderen een allergische reactie kunnen krijgen. Kwallensteken zijn niet altijd direct te herkennen, omdat de symptomen uiteen kunnen lopen. Veelvoorkomende verschijnselen zijn:
Pijn en jeuk
Vaak ervaar je een brandende pijn en intense jeuk op de plek van de steek.
Roodheid of ontsteking
De huid rondom de steek kan rood worden en licht opzwellen.
Huiduitslag en bultjes
Soms verschijnen er kleine bultjes of blaasjes op de huid.
Blauwe of paarse verkleuring
Vooral bij een steek van de blauwe haarkwal kunnen deze verkleuringen optreden.
Kleine, doorschijnende korrels:
Dit zijn restjes van de netelcellen die op de huid achterblijven.
Wat moet je doen bij een kwallenbeet?
Een kwallensteek kan vervelend zijn, maar met de juiste stappen kun je snel weer van je dag aan zee genieten. Het belangrijkste is om kalm te blijven en goed te handelen, zodat je je stranddag niet hoeft te onderbreken.
Blijf rustig en verlaat het water
Het is belangrijk om kalm te blijven en het water zo rustig mogelijk te verlaten. Hoewel de meeste kwallensteken niet ernstig zijn, is het verstandig om verdere aanraking met de kwal te vermijden en te zorgen dat je veilig aan de kant bent.
Verwijder voorzichtig tentakels en spoel met zeewater
Zitten er nog tentakels op je huid? Verwijder ze dan voorzichtig met een voorwerp zoals een pinpas of het uiteinde van een handdoek. Vermijd het gebruik van je handen om verdere verspreiding van het gif te voorkomen. Spoel daarna de huid af met zeewater, nooit met zoet water, omdat dit de netelcellen kan activeren en de pijn kan verergeren.
Verwijder eventuele tentakels en spoel met zeewater
Als er nog tentakels op je huid zitten, verwijder deze voorzichtig met een voorwerp zoals een pinpas of de rand van een creditcard. Gebruik hierbij geen blote handen om te voorkomen dat het gif verder verspreidt. Door de tentakels te verwijderen, beperk je de hoeveelheid gif die je huid binnendringt.
Vermijd het gebruik van koud kraanwater om de wond te spoelen, omdat dit de resterende netelcellen kan activeren en meer gif kan vrijgeven. Spoel in plaats daarvan voorzichtig met zeewater om het gif te verdunnen en te verwijderen. Daarna is het belangrijk om de gestoken plek onder te dompelen in heet water, bijvoorbeeld bij de EHBO-post op het strand. Gebruik water dat zo heet is als de persoon kan verdragen. Als er geen heet water beschikbaar is, kan een hot- of coldpack ook helpen.
Heb je helemaal niets in de buurt? Wrijf dan wat zand over de beet als het jeukt. Dit is een eenvoudige noodoplossing, maar kan in sommige gevallen verlichting bieden. Vermijd in elk geval het gebruik van kraanwater.
Houd de wond in de gaten
Een kwallensteek kan pijn doen, maar in de meeste gevallen verdwijnt de pijn binnen een kwartier (bij ongeveer 99 van de 100 mensen). Het is echter belangrijk om alert te blijven op eventuele symptomen van een ernstige (allergische) reactie.
Plassen over een kwallensteek: helpt het of niet?
Het idee dat plassen over een kwallensteek de pijn kan verlichten, is een wijdverspreide mythe. Het wordt vaak aangeduid als een “fabel.” In de praktijk is er geen bewijs dat dit effectief is.
Eerder werd aanbevolen om een kwallensteek af te spoelen met water en azijn, maar ook daarover zijn de wetenschappelijke meningen verdeeld. Voor enkele specifieke kwallensoorten die in de Noordzee voorkomen kan zuur helpen om het gif te verminderen, terwijl het bij andere soorten juist een versterkend effect kan hebben.
Hoewel sommigen geloven dat azijn bij elke kwallensteek effectief is, ontbreekt het aan wetenschappelijk bewijs om dit te ondersteunen. Het idee dat plassen op een kwallensteek helpt, kan voortkomen uit het placebo-effect of simpelweg afleiding bieden van de pijn.
Let op de volgende symptomen die onmiddellijke actie vereisen:
Aanhoudende pijn
Verspreiding van de uitslag
Extreme zwelling
Verlamming rond de plek van de steek
Koorts
Als een van deze symptomen zich voordoet, is het cruciaal om snel medische hulp te zoeken. Dit kan door naar de EHBO-post op het strand te gaan, een huisartsenpost in de buurt te bezoeken, of 112 te bellen.
Er zijn verschillende voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen om een kwallensteek te voorkomen:
Draag een wetsuit: Dit biedt bescherming voor je huid en minimaliseert het risico op contact met kwallen.
Wees alert: Let op lokale waarschuwingen en informatie over de aanwezigheid van kwallen in het water.
Houd afstand van kwallen: Als je een kwal ziet, blijf dan op een veilige afstand om een steek te voorkomen.
Neem een hot- of coldpack mee: Mocht je geen toegang hebben tot heet water, dan kan een hot- of coldpack een handige vervanging zijn.
Beeld: Shutterstock by: svetlana-81| Bron: libelle | Powered by: Sendt
